İşlem gören emtia ürünleri konusunda Avrupalı borsalarda önemli bir çeşitlilik söz konusudur. Özellikle tarımsal ürünler ile enerji ve metal gibi ürünler konusunda yoğunlaşan Avrupalı emtia borsaları, dünya genelinde önemli işlem hacimlerine sahiptir. Raporda Londra Metal Borsası, NYSE Euronext Liffe, Eurex, Powernext ve Avrupa Enerji Türevleri Borsası incelenecektir.

A. Londra Metal Borsası
1877’de işlemlerine başlayan Londra Metal Borsası(London Metal Exchange-LME), Ocak 2000’den itibaren LME Holdings’in bir iştirakidir. Özel bir şirket olan borsanın ortakları arasında borsa üyesi aracı kurumlar, mutabakat kurumları ve ticari üyeler bulunmaktadır. Ticari üyeler, metal ve plastik sektöründe faaliyet gösteren sanayi ve finans şirketleridir. İşlem yapmak isteyen ticari üyeler ancak bir aracı kurum aracılığıyla bunu yapabilmektedir. Borsaya üye olmak isteyen aracı kurumlar ancak mevcut üyelerden hisse satın alarak borsa üyesi olabilmektedir. Halihazırda 130 civarında borsa üyesi bulunmaktadır.

Borsada vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi kontratlarının fiyatları ABD doları cinsinden belirlenirken, İngiliz sterlini, Japon yeni veya avro gibi para birimlerinden de fiyat açıklanabilmektedir.

İşlem gören kontratlar lot cinsinden tanımlanırken; alüminyum, bakır, kurşun ve çinko için bir lot 25 tona denk gelmektedir. Nikel kontratları 6 ton, kalay kontratları 5 ton, alüminyum alaşım ise 20 tonluk lotlarda işlem görmektedir. Polipropilen ve doğrusal düşük yoğunluklu polietilen (linear low density polyethylene) 24.75 ton, kütük çelik
ise 65 tonluk lotlarda işlem görmektedir.  Borsada takas işlemleri merkezi karşı taraf konumundaki LCH.Clearnet tarafından yapılırken, ileride bahsedilecek olan endeks ve LMEmini kontratlarında nakit, diğer kontratlarda ise fiziki takas söz konusudur.

1. Piyasalar-Ürünler
Borsada temelde üç ürün grubu işlem görmektedir. Demirdışı Metaller grubunda, ağırlıklı olarak metaller ile bu metallere dayalı bazı endeksler bulunmaktadır. İşlem gören kontrat türleri arasında vadeli işlem sözleşmeleri, opsiyonlar ve aylık ortalama takas fiyatlarını baz alan ortalama fiyat opsiyonları (traded price options contracts) bulunmaktadır.

• İşlem gören metaller arasında alüminyum, bakır, alüminyum alaşımı, kurşun, nikel, çinko ve kalay bulunmaktadır.

• Bir diğer ürün ise lot büyüklüğü 5 ton olan; çinko, bakır ve alüminyum gibi metallere dayalı LMEmini vadeli işlem sözleşmeleridir.

• Son ürün ise borsada işlem gören altı metali kapsayan LMEX endeksine dayalı kontratlardır. Ancak halihazırda bu üründe işlem olmamıştır.

Plastik Malzemeler grubunda, doğrusal düşük yoğunluklu polietilen (L) ve polipropilene (P) dayalı vadeli işlem sözleşmeleri bulunmaktadır. Dağıtım bölgelerine göre isimlendirilen sözleşmeler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır.

• Houston, Baton Rouge (Louisiana) ve Mobile’ye (Alabama) yapılan teslimatlar Kuzey Amerika sözleşmeleri (LN-PN),

• Rotterdam (Hollanda) ve Antwerp’e (Belçika) yapılan teslimatlar Avrupa sözleşmeleri (LE-PE),

• Singapur, Gwangyang (Güney Kore) ve Malezya’nın Tanjung Pelepas Limanına yapılan teslimatlar Asya sözleşmeleri (LA-PA),

• Tüm bu teslimat noktalarını içeren sözleşmeler ise global sözleşmeler (LL-PP) olarak adlandırılmaktadır.

Kütük Çelik grubunda, kimyasal ve fiziksel özelliklerine bağlı olarak teslim noktaları;
• Akdeniz (İstanbul ve Dubai),
• Uzakdoğu (Johor-Malezya ve Güney Kore), olmak üzere iki grupta vadeli işlem sözleşmeleri bulunmaktadır.

Son olarak 22 Şubat 2010 itibariyle kobalt ve molibden gibi ikincil metallere dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin de işlem göreceği, borsa tarafından açıklanmıştır.
Bu ürünlerin kontratları kobaltta 1 ton, molibdende ise 6 ton lot büyüklüğünde; Rotterdam, Baltimore ve Singapur teslim noktası olacak şekilde hazırlanmıştır.

2. Veriler
Borsanın işlem hacimlerine bakıldığında, demir dışı metaller grubunda en yoğun işlemlerin alüminyumda toplandığı görülmektedir. 2007 yılında 44 milyon adet kontrata yaklaşan işlem hacmi, 2009 yılında 52 milyon adeti geçmiştir. Devamında bakır ve çinko sözleşmelerinde sırasıyla 29 ve 17 milyon adetlik işlemler gerçekleşirken, nikel, kurşun ve kalayda ise işlem hacmi daha kısıtlı kalmıştır. Polipropilen ve düşük yoğunluklu polietilende işlemler son yıllar itibariyle Kuzey Amerika teslimatlı sözleşmelerde gerçekleşmiştir. Üçüncü ürün grubu olan kütük çelik ürünlerinde ise aralarında İstanbul’un da bulunduğu Akdeniz tesgereklidir.

Ağırlıklı olarak finans sektörü olmak üzere şeker, otomotiv gibi farklı sektörlerden kurumlar da bu piyasalara üye olabilmektedir. Halihazırda Liffe’nin Amsterdam piyasasında 260, Brüksel piyasasında 109, Lizbon piyasasında 46, Londra piyasasında 239 ve Paris piyasasında 317 üyesi bulunmaktadır.