Ay: Ekim 2014

Emtia Borsasında alınıp satılarak işlem gören “emtia” olarak adlandırılan ürünler ham petrol, doğal gaz, yağ, buğday, mısır, şeker, kahve, kakao, gümüş, altın, bakır gibi çeşitli mineraller, madenler ve gıda ürünlerinden meydana gelmektedirler. Bir malın emtia malı olabilmesi için mineraller ve ham petrol gibi yerden çıkması, buğday, mısır, kakao ve çeşitli tohumlar gibi tarımsal bir ürün olması yada altın, gümüş, bakır gibi madensel ürünler olsa da  zaman zaman çeşitli ürünlerde emtia malı olabilirler.

Emtiaların ortak özellikleri, benzerlerinin çok olması, kendilerinden daha değerli ve farklı başka bir şeylere dönüştürülebilmeleri yani işlenebilmeleridir. Bunun yanı sıra Emtia Malları değerli, yarı değerli, enerji ürünü, emisyon ürünü, kimyasal ürünler, hayvansal ürünler ve enerji ürünlerini kapsayan ara mallardır. Emtia Borsasında işlem gören bu ürünlerin değerlerini üreticileri değil tüketicileri belirmektedir. Ayrıca ülkelerin sahip oldukları Emtia Mallarının değeri, çeşidi, kalitesi çok önemlidir. Çünkü bir ülkenin sahip olduğu Emtia Mallarına bakarak o ülkenin maddi durumu hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Emtia Mallarını alıp satabilmek, bu ticareti gerçekleştirip gelir elde edebilmek için Forex Piyasasında işlem yapılması gerekmektedir. Ticareti yapılacak ürünü gidip yerinden almak,  başka bir yerde satmak gibi geleneksel yöntemlere nazaran Forex Piyasasının avantajlı ortamında, sadece internet bağlantısı olan bir bilgisayar ve sadece bir platform kullanılarak kolaylıkla gerçekleştirilebilmektedir. Ayrıca yatırımcı oturduğu yerden, 24 saat, kısa veya uzun vadeli işlemler yapabilmektedir. Dolayısıyla günümüzde Emtia Mallarının ticareti ve bu piyasaya olan talep artmıştır ve her ölçekteki yatırımcı tarafından ciddi gelir aracı olarak kullanılmaktadır.

Forex Piyasasının manipüle edilemeyecek kadar büyük ölçekli bir piyasa olması, Emtia Borsasını da güvenilir kılmaktadır. Emtia Borsasındaki değişiklikler anlık olarak Forex Piyasası için işlem yapılan platformdan takip edilebilir, yine aynı platformda bulunan çeşitli zamanlara ait grafikleri yardımıyla değeri artacak ürün öngörülerek işlem yapılabilir. Fakat tüm dünyayı etkileyebilecek olayların meydana gelme ihtimali de takip edilmesi gereken bir etkendir. Çünkü dünyanın herhangi bir yerinde meydana gelecek bir doğal afet, salgın bir hastalık, ekonomik kriz ve getirileri bütün borsa ürünlerini etkilediği gibi Emtia Borsasını da etkilemekte ve işlem göre malların fiyatlarının değişmesine sebep olabilmektedir. Tüm bunların yanında dünyanın önde gelen ekonomistlerinin piyasa yorumları ve tüyoları da özellikle acemi yatırımcılar tarafından göz ardı edilmemelidir.

Emtia fiyatlarında oluşan aşırı dalgalanmalardan hedge yapanlar ile emtia fiyatlarında oluşan düşüş ve yükseliş fırsatlarını değerlendiren yatırımcılar etkilenmedi. Nasıl oluyor da bir taraf kaybederken diğer taraf kazanıyor? Forex piyasasında emtia ticareti nasıl yapılıyor? Gibi sorulara cevap vermeden önce “emtia piyasası nedir?” üzerinde durmak istiyorum.

Altın, petrol, gümüş, bakır gibi kıymetli madenler olmak üzere, buğday, pamuk, mısır gibi tarım ürünlerinin, metaller ve mineraller gibi malların oluşturduğu mal topluluğunun geneline emtia, bu ürünlerin ticaretinin gerçekleştirildiği piyasalara ise Emtia Borsası” denilmektedir. Her ülkenin kendine özgü emtia borsaları bulunmaktadır.

Forex piyasasında, üreticiler, ithalat ve ihracatçılar, portföy yöneticileri, bankacılar ve yatırımcılar riskten korunabilir, spekülasyon yapabilir ve gelecekteki fiyat beklentileriyle ilgili bilgi sahibi olabilirler.

Amerika, Japonya, Avrupa gibi gelişmiş birçok ülkenin emtia piyasaları tüm dünya tarafından takip edilmektedir. Bu borsalarda çok büyük ilgi gören emtia ürünlerinin Forex piyasasında alım satımı, günümüz teknolojileri ile çok kolaydır. Forex işlem platformu üzerinden mobil olarak internet bağının olduğu her yerden rahatlıkla işlem yapılabilmektedir.

Yatırımcı, Forex işlemlerine aracılık yetki belgesi bulunan bir aracı kurumunun sunduğu işlem platformu üzerinden uluslararası piyasada işlem gören birçok emtiada işlem yapabilmektedir. Küçük birikimlerle yatırımcı, dünyanın en büyük spekülatörlerinin ve kurumsal yatırımcıların da işlem yaptığı bu piyasada emtialara yatırım yapabilir, kar fırsatlarını değerlendirebilir.

Forex piyasasında kazanmanın yolu bilinçli yatırım stratejilerinden geçer ve yatırımcının öncelikle bu piyasayı ve işleyişini tanıması gerekmektedir. Forex piyasasında emtia ticareti ve yatırımı yapmak isteyen yatırımcı, piyasanın işleyişi ile ilgili pratik edinmek ve yatırım stratejileri geliştirebilmek için deneme(demo) hesap üzerinden, sanal para ile gerçek piyasada ortamında alım satım işlemleri yapabilir.

Forex piyasası hafta içi 5 gün 24 saat açıktır. Dünyadaki ve global ekonomideki tüm gelişmelerden etkilenen refleksi yüksek bir piyasadır. Yatırımcı bu piyasada ilgili sektör uzmanlarından eğitim alabilir. Sektör uzmanlarının hazırladığı raporlardan ve analizlerden piyasadaki gelişmeleri takip edebilir ve piyasaya uygun aksiyonlar geliştirebilir.

Forex piyasasında alınıp satılan emtiaların fiziken teslimi olmaz. Emtiaya fiziken sahip olunmaması yatırımcıya, depolama, saklama, vergi, bozulma, çalınma, stoklama gibi maliyet artırıcı unsurları katlanmama avantajını sunar.

Bir diğer önemli nokta da piyasaların geniş tabanlara yayılması, dünyanın en büyük likit piyasası olması gibi sebeplerle manipülasyonlardan etkilenmez. Yatırımcı rahatlıkla manipülasyon stresi olmadan alım satım işlemi yapabilir.

Forex piyasasında emtia ticareti ve yatırım yapmak isteyen yatırımcılar, müşteri memnuniyeti odaklı çalışan GCM Forex’in müşteri temsilcilerinden piyasaya yönelik tüm sorularına cevap alabilir, analistlerinin hazırladıkları raporlara ücretsiz ulaşabilirler. Forex piyasasıyla ilgili her seviyede eğitim için GCM’nin uzman eğitmenlerinden ücretsiz destek alabilirler.

Forex Emtia Ticareti ile Şimdi Tanışmak için tıklayın

İşlem gören emtia ürünleri konusunda Avrupalı borsalarda önemli bir çeşitlilik söz konusudur. Özellikle tarımsal ürünler ile enerji ve metal gibi ürünler konusunda yoğunlaşan Avrupalı emtia borsaları, dünya genelinde önemli işlem hacimlerine sahiptir. Raporda Londra Metal Borsası, NYSE Euronext Liffe, Eurex, Powernext ve Avrupa Enerji Türevleri Borsası incelenecektir.

A. Londra Metal Borsası
1877’de işlemlerine başlayan Londra Metal Borsası(London Metal Exchange-LME), Ocak 2000’den itibaren LME Holdings’in bir iştirakidir. Özel bir şirket olan borsanın ortakları arasında borsa üyesi aracı kurumlar, mutabakat kurumları ve ticari üyeler bulunmaktadır. Ticari üyeler, metal ve plastik sektöründe faaliyet gösteren sanayi ve finans şirketleridir. İşlem yapmak isteyen ticari üyeler ancak bir aracı kurum aracılığıyla bunu yapabilmektedir. Borsaya üye olmak isteyen aracı kurumlar ancak mevcut üyelerden hisse satın alarak borsa üyesi olabilmektedir. Halihazırda 130 civarında borsa üyesi bulunmaktadır.

Borsada vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi kontratlarının fiyatları ABD doları cinsinden belirlenirken, İngiliz sterlini, Japon yeni veya avro gibi para birimlerinden de fiyat açıklanabilmektedir.

İşlem gören kontratlar lot cinsinden tanımlanırken; alüminyum, bakır, kurşun ve çinko için bir lot 25 tona denk gelmektedir. Nikel kontratları 6 ton, kalay kontratları 5 ton, alüminyum alaşım ise 20 tonluk lotlarda işlem görmektedir. Polipropilen ve doğrusal düşük yoğunluklu polietilen (linear low density polyethylene) 24.75 ton, kütük çelik
ise 65 tonluk lotlarda işlem görmektedir.  Borsada takas işlemleri merkezi karşı taraf konumundaki LCH.Clearnet tarafından yapılırken, ileride bahsedilecek olan endeks ve LMEmini kontratlarında nakit, diğer kontratlarda ise fiziki takas söz konusudur.

1. Piyasalar-Ürünler
Borsada temelde üç ürün grubu işlem görmektedir. Demirdışı Metaller grubunda, ağırlıklı olarak metaller ile bu metallere dayalı bazı endeksler bulunmaktadır. İşlem gören kontrat türleri arasında vadeli işlem sözleşmeleri, opsiyonlar ve aylık ortalama takas fiyatlarını baz alan ortalama fiyat opsiyonları (traded price options contracts) bulunmaktadır.

• İşlem gören metaller arasında alüminyum, bakır, alüminyum alaşımı, kurşun, nikel, çinko ve kalay bulunmaktadır.

• Bir diğer ürün ise lot büyüklüğü 5 ton olan; çinko, bakır ve alüminyum gibi metallere dayalı LMEmini vadeli işlem sözleşmeleridir.

• Son ürün ise borsada işlem gören altı metali kapsayan LMEX endeksine dayalı kontratlardır. Ancak halihazırda bu üründe işlem olmamıştır.

Plastik Malzemeler grubunda, doğrusal düşük yoğunluklu polietilen (L) ve polipropilene (P) dayalı vadeli işlem sözleşmeleri bulunmaktadır. Dağıtım bölgelerine göre isimlendirilen sözleşmeler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır.

• Houston, Baton Rouge (Louisiana) ve Mobile’ye (Alabama) yapılan teslimatlar Kuzey Amerika sözleşmeleri (LN-PN),

• Rotterdam (Hollanda) ve Antwerp’e (Belçika) yapılan teslimatlar Avrupa sözleşmeleri (LE-PE),

• Singapur, Gwangyang (Güney Kore) ve Malezya’nın Tanjung Pelepas Limanına yapılan teslimatlar Asya sözleşmeleri (LA-PA),

• Tüm bu teslimat noktalarını içeren sözleşmeler ise global sözleşmeler (LL-PP) olarak adlandırılmaktadır.

Kütük Çelik grubunda, kimyasal ve fiziksel özelliklerine bağlı olarak teslim noktaları;
• Akdeniz (İstanbul ve Dubai),
• Uzakdoğu (Johor-Malezya ve Güney Kore), olmak üzere iki grupta vadeli işlem sözleşmeleri bulunmaktadır.

Son olarak 22 Şubat 2010 itibariyle kobalt ve molibden gibi ikincil metallere dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin de işlem göreceği, borsa tarafından açıklanmıştır.
Bu ürünlerin kontratları kobaltta 1 ton, molibdende ise 6 ton lot büyüklüğünde; Rotterdam, Baltimore ve Singapur teslim noktası olacak şekilde hazırlanmıştır.

2. Veriler
Borsanın işlem hacimlerine bakıldığında, demir dışı metaller grubunda en yoğun işlemlerin alüminyumda toplandığı görülmektedir. 2007 yılında 44 milyon adet kontrata yaklaşan işlem hacmi, 2009 yılında 52 milyon adeti geçmiştir. Devamında bakır ve çinko sözleşmelerinde sırasıyla 29 ve 17 milyon adetlik işlemler gerçekleşirken, nikel, kurşun ve kalayda ise işlem hacmi daha kısıtlı kalmıştır. Polipropilen ve düşük yoğunluklu polietilende işlemler son yıllar itibariyle Kuzey Amerika teslimatlı sözleşmelerde gerçekleşmiştir. Üçüncü ürün grubu olan kütük çelik ürünlerinde ise aralarında İstanbul’un da bulunduğu Akdeniz tesgereklidir.

Ağırlıklı olarak finans sektörü olmak üzere şeker, otomotiv gibi farklı sektörlerden kurumlar da bu piyasalara üye olabilmektedir. Halihazırda Liffe’nin Amsterdam piyasasında 260, Brüksel piyasasında 109, Lizbon piyasasında 46, Londra piyasasında 239 ve Paris piyasasında 317 üyesi bulunmaktadır.

Emtia Ticareti yapmak çeşitli emtia mallarının fiyat farklarını öngörüp bundan kazanç sağlamaktır. Bunun için söz konusu malı fiyatı düşük olan yerden almanız, belirli bir süre sonra ve götürüp fiyatı yükselen yerde satmanız gerekmektedir. En azından eskiden böyleydi. Altına yatırım yapmak isteyen yatırımcının harcayacağı zamanı ve kastetmesi gereken mesafeyi düşünecek olursak emtia ticareti eskiden fazla tercih edilen bir yatırım aracı değildi. Fakat, Forex Piyasasıyla tanıştıktan sonra insanların Emtia Ticaretine olan bakış açısı değişti. Çünkü Forex sayesinde oturduğunuz yerden, internet bağlantısına sahip bir bilgisayar ile 24 saat rahatlıkla işlem yapılabilmektedir. Dünyanın her yerinden alım satım yapılabileceği gibi, uzun vadeli yada scalping diye tabir edilen kısa vadeli işlemler yaparak kar edilebilmektedir.

Forex Piyasasının sağladığı kolaylıklar ve avantajlar sayesinde Emtia Borsası, yatırımcının ilgisini çeken ve özellikle son yıllarda talep edilen bir piyasa olmuştur. Forex’de yatırım için , aracı kurum tarafından temin edilen işlem platformu sayesinde dünyanın her yerindeki emtia fiyatlarını ve anlık değişimlerini takip edilebilir, yine işlem platformunun sağladığı günlük, aylık ve yıllık olan emtia fiyat değişikliklerini gösteren grafik ve tablolardan yararlanılarak öngörü sağlanılabilir. Aracı kurumun sunduğu ücretsiz eğitimler, 7/24 online destek hatları sayesinde yardıma ihtiyacı olan yatırımcıya ulaşılmakta ve sorunu anında çözülmektedir. Dolayısıyla bu kadar avantaj ve bu kadar destek ile, her ölçekteki yatırımcı korkmadan emtia ticareti yapabilmekte, gelir elde edebilmektedir. Platformdaki emtia fiyatları tüm dünya ile aynı olduğu için anında işlem yapılabilir, zarar önlenebilir veya kar sağlanabilir. Yatırımcı ister öngörüleri doğrultusunda uzun vadeli işlem yapabilir isterse anlık fiyat değişikliklerinden yararlanıp kısa vadeli işlemler ile günlük kar elde edebilir.

Forex Piyasası dünyanın en büyük likit idesine sahip para piyasası olduğu için manipüle edilmesi söz konusu değildir. Dolayısıyla bu Emtia Borsasında işlem yapmayı oldukça güvenli kılar. En önemlisi emtia borsasında işlem yapmak isteyen ama çekinen yatırımcı adayları için hazırlanan “Demo Hesap” sanal para ile gerçek piyasada alım satım yapma imkânı sunmaktadır. Demo Hesap özelliği yine Forex Piyasasının bir avantajı olup , aracı kurum tarafından sunulmaktadır. Yatırımcı kendini sınamak, para kaybetme riski olmadan piyasa şartlarını yakından görmek için demo hesabı kullanabilir, dilerse ilerde gerçek hesap açabilmektedir. Ham petrol, doğal gaz, mısır, buğday, bakır, alüminyum, pamuk, pirinç, gümüş gibi emtiaların fiyatlarındaki değişiklikler ülkelerin para birimlerini direkt olarak etkilemektedir. Yani Emtia ile döviz arasında karşılıklı bir etkileşim söz konusudur. Örneğin ham petrol ABD doları ile işlem gördüğü için, ABD’deki olası bir kriz yada kıtlık ham petrolün fiyatının yüksemesine sebep olur. Bunu öngörebilen yatırımcı bu olaydan rahatlıkla kar elde edebilmektedir.

Emtia ticareti nasıl yapılır detaylı bilgi için tıklayın >>

Emtia piyasası nedir ve nasıl işlem yapılır?

Emtia fiyatlarında oluşan aşırı dalgalanmalardan hedge yapanlar ile emtia fiyatlarında oluşan düşüş ve yükseliş fırsatlarını değerlendiren yatırımcılar etkilenmedi. Nasıl oluyor da bir taraf kaybederken diğer taraf kazanıyor? Forex piyasasında emtia ticareti nasıl yapılıyor? Gibi sorulara cevap vermeden önce “emtia piyasası nedir?” üzerinde durmak istiyorum.

Altın, petrol, gümüş, bakır gibi kıymetli madenler olmak üzere, buğday, pamuk, mısır gibi tarım ürünlerinin, metaller ve mineraller gibi malların oluşturduğu mal topluluğunun geneline emtia, bu ürünlerin ticaretinin gerçekleştirildiği piyasalara ise Emtia Borsası” denilmektedir. Her ülkenin kendine özgü emtia borsaları bulunmaktadır.

Forex piyasasında, üreticiler, ithalat ve ihracatçılar, portföy yöneticileri, bankacılar ve yatırımcılar riskten korunabilir, spekülasyon yapabilir ve gelecekteki fiyat beklentileriyle ilgili bilgi sahibi olabilirler.

Amerika, Japonya, Avrupa gibi gelişmiş birçok ülkenin emtia piyasaları tüm dünya tarafından takip edilmektedir. Bu borsalarda çok büyük ilgi gören emtia ürünlerinin Forex piyasasında alım satımı günümüz teknolojileri ile çok kolaydır. Forex işlem platformu üzerinden mobil olarak internet bağının olduğu her yerden rahatlıkla işlem yapılabilmektedir.

Yatırımcı, Forex işlemlerine aracılık yetki belgesi bulunan bir aracı kurumunun sunduğu işlem platformu üzerinden uluslararası piyasada işlem gören birçok emtiada işlem yapabilmektedir. Küçük birikimlerle yatırımcı, dünyanın en büyük spekülatörlerinin ve kurumsal yatırımcıların da işlem yaptığı bu piyasada emtialara yatırım yapabilir, kar fırsatlarını değerlendirebilir.

Forex piyasasında kazanmanın yolu bilinçli yatırım stratejilerinden geçer ve yatırımcının öncelikle bu piyasayı ve işleyişini tanıması gerekmektedir. Forex piyasasında emtia ticareti ve yatırımı yapmak isteyen yatırımcı, piyasanın işleyişi ile ilgili pratik edinmek ve yatırım stratejileri geliştirebilmek için deneme(demo) hesap üzerinden, sanal para ile gerçek piyasada ortamında alım satım işlemleri yapabilir.

Forex piyasası hafta içi 5 gün 24 saat açıktır. Dünyadaki ve global ekonomideki tüm gelişmelerden etkilenen refleksi yüksek bir piyasadır. Yatırımcı bu piyasada ilgili sektör uzmanlarından eğitim alabilir. Sektör uzmanlarının hazırladığı raporlardan ve analizlerden piyasadaki gelişmeleri takip edebilir ve piyasaya uygun aksiyonlar geliştirebilir.

Forex piyasasında alınıp satılan emtiaların fiziken teslimi olmaz. Emtiaya fiziken sahip olunmaması yatırımcıya, depolama, saklama, vergi, bozulma, çalınma, stoklama gibi maliyet artırıcı unsurları katlanmama avantajını sunar.

Bir diğer önemli nokta da piyasaların geniş tabanlara yayılması, dünyanın en büyük likit piyasası olması gibi sebeplerle manipülasyonlardan etkilenmez. Yatırımcı rahatlıkla manipülasyon stresi olmadan alım satım işlemi yapabilir.

Forex piyasasında emtia ticareti ve yatırım yapmak isteyen yatırımcılar, müşteri memnuniyeti odaklı çalışan GCM Forex’in müşteri temsilcilerinden piyasaya yönelik tüm sorularına cevap alabilir, analistlerinin hazırladıkları raporlara ücretsiz ulaşabilirler. Forex piyasasıyla ilgili her seviyede eğitim için GCM’nin uzman eğitmenlerinden ücretsiz destek alabilirler. Daha fazla bilgi için www.gcmyatirim.com.tr/forex/ adresini ziyaret edebilirsiniz.

Forex Emtia Ticareti ile Şimdi Tanışmak için tıklayın

Borsa denildiğinde akla ilk önce hisse senetleri, tahvil bono, döviz gibi finansal enstrümanların alım-satımlarının, diğer bir deyişle ticaretinin yapıldığı platformlar gelmektedir. Ancak ticaret kavramına bakıldığında, daha önceleri bu ürünlerden ziyade buğday, arpa gibi insanoğlunun temel ihtiyaçları olan ürünlerin alım-satımı yapılıyordu. Genel ifadeyle “mal” ya da “emtia” olarak adlandırılan bu ürünlerin alım-satımı, başlangıçta doğrudan yüz yüze fiziki ortamda yapılmaktaydı. Ancak zamanla yüksek arz ve talep, artan ürün çeşitliliği, tarafların vadeli olarak işlem yapmak istemesi, artan teknoloji gibi unsurların da katkısıyla bu işlemler daha organize şekilde yapılmaya başlanmış, borsalara taşınmıştır. “Emtia Borsası” olarak adlandırılan bu borsalarda, çok çeşitli ürünler işlem görmektedir. Ürünler, bazı finansal borsaların alt piyasalarında işlem görebilirken, enerji gibi bazı ürünler ise bu konuda uzmanlaşmış borsalarda yer almaktadır.

Spot piyasada anlık olarak alınıp-satılabilen emtialara dayalı kontratlar, türev ürün piyasalarının gelişmesi ile farklı bir boyuta geçmiş; hisse senedi, tahvil gibi finansal bir araç fonksiyonu da kazanmıştır. Spot piyasalarda ağırlıklı olarak fiziki teslimata dayalı kontratlar işlem görürken, türev piyasalarda kontratlara vade parametresi dahil edilmiştir. Bu piyasalarda, ileri tarihli fiziki teslimat ya da, genellikle yatırım veya fiyat değişimlerinden korunmak amacıyla kullanılan, nakit mutabakat esaslı emtialara dayalı türev ürünler işlem görmektedir.

Ürünlerin işlem gördüğü borsalara bakıldığında, ilgili ürün üzerinde yoğunlaşmış emtia borsaları ile karşılaşılmaktadır. Örneğin Kyoto Protokolü ile ayrı bir önem kazanan emisyon izni birimleri, ağırlıklı olarak karbon borsalarında veya bazı enerji borsalarında işlem görmektedir (Bknz: Sermaye Piyasasında Gündem, Haziran 2009; Ağustos 2009). Diğer taraftan bazı ürünler ise finansal ya da türev borsalarda, bu ürünler için ayrılmış özel piyasalarda alınıp satılmaktadır.

İşlem gören emtia ürünlerine bakıldığında ise çok geniş bir yelpaze söz konusudur. Tarımsal ürünler, hayvansal ürünler, orman ürünleri, ağır metaller, değerli metaller, enerji ürünleri (elektrik enerjisi, doğalgaz vs), petrol ve türevleri, ham madde, kimyasal ürünler, emisyon ürünleri ve daha birçok ürün bu piyasalarda alınıp satılabilmektedir.

Vadeli İşlemler Sektörü Birliğinin (Futures IndustryAssociation-FIA) 69 borsadan topladığı, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi sayılarının derlendiği çalışmaya göre, 2008 yılında en fazla işlem, hisse senedi endekslerine dayalı türev ürünlerde yapılmıştır. Onu sırasıyla doğrudan hisse senedine ve, gerileyen işlem hacmine rağmen, faiz oranına dayalı ürünler takip etmektedir. Emtia olarak değerlendirilen tarımsal ürünler, enerji, değerli ve endüstriyel metaller ile diğer ürünlerin toplamı, tüm işlemlerin %11’ini oluşturmuştur. Dikkat çekici nokta ise bu emtia ürünlerini işlem hacimlerinin bir önceki yıla kıyasla daha hızlı artış göstermesidir.

Son yıllarda emtia fiyatlarındaki hızlı artış pek çok ekonomiyi olumlu ya da olumsuz etkilemiştir. IMF ürünlerin üreticileri ile alım-satım yapan gerçek ve tüzel kişilerin borsada işlem yapabilmesi için borsaya kayıtlı olması gerekmektedir. Bu borsalarda işlem gören ürünler arasında hububat, bakliyat, yağlı tohumlar, hayvan yemi olan küspe, bitkisel ve hayvansal gıda maddeleri, kuru meyveler, orman ürünleri, tekstil hammaddeleri ve canlı hayvanlar bulunmaktadır. Ticaret borsalarında sadece spot işlemler yapılmaktadır. Halihazırda TOBB’a kayıtlı 133 ticaret borsası bulunmaktadır.

2008 yılında ticaret borsalarında yapılan işlem hacimlerine bakıldığında en büyük işlem hacminin 10 milyar TL ile İstanbul Ticaret Borsasında yapıldığı görülmektedir. %14 paya sahip olan bu borsayı sırasıyla İzmir ve Adana Ticaret Borsaları takip etmektedir.

Temel Emtia Endeksleri, dünyadaki emtia fiyatlarının hareketleri hakkında genel bir bilgi vermektedir. Bu endeksler rapor kapsamında incelenecek olan borsalarda işlem gören ürünleri de içermektedir.

2001 yılından itibaren sürekli artış gösteren endeksler, 2008 yılının ilk yarısında gerilemeye başlamış, yaşanan küresel krizin de etkisiyle düşüş devam etmiştir. Diğer taraftan 2009 yılının başından itibaren ise endekslerde genel bir yükseliş başlamıştır.

Raporumuzun ilk kısmında, Türkiye özelinde emtia ürünlerinin alım-satımının yapıldığı borsalar incelendikten sonra, dünyanın farklı coğrafyalarında önde gelen emtia borsaları ile emtia ürünlerinin işlem gördüğü finansal ve türev borsaları incelenecektir.

Ülkemizde organize emtia borsası sayılabilecek ilk örnek İstanbul Altın Borsası’dır(İAB). 26 Temmuz 1995 tarihinde faaliyetlerine başlayan İAB’de altın, gümüş ve platin üzerine spot işlemlerin yapıldığı Kıymetli Madenler Piyasası ile ödünç ve sertifika işlemlerinin yapıldığı Kıymetli Madenler Ödünç Piyasası bulunmaktadır. İşlemler TL/kg, ABD doları/ons ve avro/ons cinsinden yapılmaktadır.(1 kg≈32,15 ons)

İstanbul Altın Borsasının işlem hacimlerine bakıldığında, işlemler ağırlıklı olarak altın üzerine yapılırken, platin işlemleri çok kısıtlı kalmıştır. Altın işlemleri yoğunlukla ABD doları/ons birimi üzerinden yapılmaktadır. Yapılan işlemlerin Türk lirası cinsinden değeri 2003 yılında 2,5 milyar TL iken, incelenen dönemler arasında en yüksek tutar 7 milyar TL ile 2008 yılında yaşanmıştır. 2009 sonunda işlemler neredeyse yarı yarıya azalmıştır. Gümüşte işlemler yoğunlukla TL/kg cinsinden yapılırken, 2009’da 383.000 kg’lık toplam işlem hacmi gerçekleşmiştir.

Ülkemizde emtiaların işlem görebildiği bir diğer organize borsa ise Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’dır(VOB). Şubat 2005 tarihi itibariyle işlemlerine başlayan borsada hisse senedi endeksleri, faiz oranı ile dövize dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin yanı sıra, bazı emtia ürünlerine dayalı vadeli işlem sözleşmeleri de bulunmaktadır. Emtia ürünleri arasında pamuk, buğday ve altına dayalı vadeli işlem sözleşmeleri bulunmaktadır. VOB’da işlemler yıllar itibariyle artan bir ilgiyle karşılanmış ve işlem hacimleri katlanarak artmıştır. Ancak emtialara dayalı vadeli işlemler, diğer finansal ürünlere kıyasla hayli kısıtlı kalmıştır.

Dünyada rezervi en fazla bulunan 25.  maden olan lityum, dünyada katı halde bulunan en yumuşak metaldir. Bu gün bildiğimiz her şeyin  ve en önemlisi zamanın oluştuğu Big Bang  yani Büyük Patlama sonrasında oluşan 3. element olan lityum, cep telefonu ve bilgisayar bataryaları başta olmak üzere depolanmış enerji kullanan tüm cihazlarda , elektrik enerjisini depolamak amacıyla kullanılmaktadır.

Beyaz Altın olarak anılmaya  başlanan lityum uzun süre yetecek kadar enerji depolayabilen aküler için kullanıldığı gibi, tıp da kalp pili yapımında da kullanılıyor. Lityum rezervleri Afganistan başta olmak üzere Bolivya  ve Arjantin’de bulunan And dağlarının  tepelerinde bulunuyor. Fakat dünyadaki en fazla lityum rezervine sahip ülke Afganistan’dır.  Yani lityumun kullanım alanları  arttığında  Afganistan’ın kalkınma sürecine gireceği ön görülürken, lityumun petrolün yerini alması durumunda Afganistan’ın “Lityumun Arabistanı” olacağı yönünde yorumlar yapılıyor.

Peki nasıl olurda Petrolün yerine Lityum kullanılabilir?

Öncelikle petrolün niçin bu kadar değerli olduğunu açıklayalım; Benzinle çalışan arabaların üretimi ile talebi artan petrol, zamanla dünya tarafından kabul edilen en önemli enerji kaynağı olarak ve üretim sektöründe bir çok ürünün ham ve yan maddesi olarak kullanılması sonucunda bu günkü konumuna gelmiştir. Elbette ki ikamesi olmayan ve hızla tükenen bir doğal kaynak olması da bu süreci hızlandırmış ve petrolün savaşlara sebep olarak dünyanın çehresini değiştirecek kadar güçlenmesine sebep olmuştur.

Bu gün uzmanların açıklamalarına göre en fazla 50 yıl içinde  dünyadaki tüm petrol kaynaklarının tükeneceği belirtilmiş ve petrolün hiç bir şekilde suni olarak laboratuvar ortamında üretilemediği eklenmiştir.  Bu durumda lityumun petrol üretiminde kullanılacağı aklınıza gelebilir fakat işin aslı oldukça farklı.

Lityumun elektrik enerjisini depolamak için kullanıldığını  daha önce belirtmiştik. Bunun anlamı yakın gelecekte  insanlar enerji ihtiyaçlarını  depolanmış elektrik enerjisi ile karşılayacaklar. Uzun bir süredir elektrikle çalışan otomobil üretimi hakkındaki gelişmeleri hepimiz az çok takip ediyoruz, hatta  yakında benzin istasyonlarına, elektrikli otomobilleri şarj edebilmek için  devasa bataryalar yerleştirileceği, zamanla tüplü veya benzinli otomobil kalmayacağını duyuyoruz. Özellikle küresel ısınmanın  etkilerini  tersine çevirebilmek için daha doğaya yönelik, çevre dostu teknolojilerin üretimine ağırlık verilmeye başlandı.

Dolayısıyla yakında tüm dünya elektrik enerjisini hayatın her alanında kullanmaya başlayacak. Ve çevre kirliliğinin de önemli ölçüde azalacağı bu süreç te en çok ihtiyacımız olan maden lityum olacak.  O zaman şu anda petrole yatırım yapan yatırımcılar lityuma yönelecekler. Bu sebeple finansal alanda da hayatımıza girecek olan lityum, önemli bir yatırım enstrümanı olarak Emtia Piyasalarında işlem görecek.